
U heeft het advies gekregen om goed te letten op de hoeveelheid zout die u dagelijks binnenkrijgt via uw voeding. In deze folder leest u meer over de richtlijnen voor zoutbeperkte voeding.
Wat is zout/natrium?
Keukenzout bestaat uit natrium en chloride. Eén gram zout bevat 0.4 gram natrium en 0.6 gram chloride. Het lichaam heeft natrium nodig om te kunnen functioneren:
- het beïnvloedt de vochtbalans in het lichaam. Hoe meer natrium in het lichaam, hoe meer vocht het lichaam vasthoudt. U krijgt meer dorst als u zout heeft gegeten.
- het speelt een rol bij het doorgeven van prikkels door de zenuwen en het samentrekken van spieren.
Zout in de voeding
Natrium is een mineraal dat van nature in kleine hoeveelheden voorkomt in vrijwel alle voedingsmiddelen, zoals granen, groente, fruit en melkproducten.
Fabrikanten, de bakker en de slager voegen zout toe aan producten om ze meer smaak te geven en ze langer houdbaar te maken. Kaas, sauzen, soepen, gerookte producten en snacks bevatten naar verhouding veel zout. Ook kant-en-klaarmaaltijden bevatten veel zout.
Waarom een zoutbeperkt/natriumbeperkt advies?
Een zoutbeperkt dieet kan om verschillende redenen worden geadviseerd. Bijvoorbeeld bij een verminderde nierfunctie, een hoge bloeddruk, oedeem (vocht vasthouden), hartfalen of een leverfunctiestoornis. Voordelen van minder zout gebruiken zijn: daling van de bloeddruk en betere werking van bloeddrukverlagende medicijnen en plaspillen. Ook verkleint u de kans op hart- en vaatziekten en botontkalking.
Hoeveelheid zout
Het algemene advies is om niet meer dan 6 gram zout per dag te eten. Dit staat gelijk aan 2400 mg natrium (2,4 gram natrium) per dag.
Bijna alle Nederlanders krijgen meer zout binnen dan het algemene advies. Daarom ervaren veel mensen dit voedingsadvies als een beperking of een dieet. Het wordt ook wel een zoutbeperking, zoutbeperkt dieet, zoutarm dieet of natriumbeperkt dieet genoemd.
Zoutarme producten
In de winkel kunt u zoutarme dieetproducten kopen. Producten met de verpakking: ‘natriumarm’, ‘geen zout toegevoegd’, ‘ongezouten’, ‘bereid zonder zout’ of ‘zonder toevoeging van zout’, kunt u gebruiken.
Let u op bij dieetzouten. Het natrium in deze producten is (deels) vervangen door kalium. Te veel kalium kan bij sommige mensen voor problemen zorgen. Vraag aan uw diëtist of arts of dieetzout voor u geschikt is.
Algemene adviezen
- Bereid de warme maaltijd zonder zout
- Gebruik geen zoute smaakmakers, zoals bouillonblokjes, sambal en ketjap
- Gebruik wel gewoon (normaal gezouten) brood
- Gebruik licht gezouten beleg, bijvoorbeeld kaas met minder zout of zuivelspread
- Gebruik geen tussendoortjes met veel zout, zoals zoutjes, chips, haring, bouillon en instant soep
Op de volgende pagina vindt u een overzicht met (per productgroep) producten die weinig of veel zout bevatten.
*Kaliumrijk Soms valt een zoutbeperking samen met een kaliumbeperking. Daarom zijn de kaliumrijke producten aangeduid met een *.
Brood
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Wit/bruin/volkoren brood, beschuit, knäckebröd, crackers, Brinta, ontbijtkoek, krentenbrood, roggebrood, suikerbrood en muesli |
Ragoutbroodje, saucijzenbroodje, worstenbroodje, Turks en Marokkaans brood, ham-/ kaasbroodje, croissant, kadetje, puntje (wit of bruin), pizzabroodje, pita broodje, focaccia en cornflakes |
Smeersels
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Halvarine, margarine en ongezouten roomboter
|
Gezouten roomboter, knoflookboter, pesto, aioli en kruidenboter |
Beleg
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Vleeswaren Rosbief, carpaccio, fricandeau, rollade, casselerrib, smeerleverworst, leverpastei, filet américain, licht gezouten runderrookvlees en corned beef
Wees ervan bewust dat alle vleeswaren toegevoegd zout bevatten. Een plakje vleeswaren kan best af en toe. Kies bij voorkeur de variant met minder zout en/of verzadigd vet. |
Vleeswaren Worstsoorten zoals boterhamworst, bacon, cervelaat, rauwe ham, gekookte ham, salami, tongenworst, kipfilet en kalkoenfilet |
Kaas Jonge kaas, Emmentaler, Hüttenkäse/cottage cheese, brie, verse geitenkaas, mozzarella en Philadelphia
Kaas levert veel belangrijke voedingsstoffen, maar bevat ook veel zout en verzadigd vet. 10+, 20+ en 30+ kaas met niet te veel zout (<2 gram zout per 100 gram kaas) past in een gezond voedingspatroon. |
Kaas Belegen kaas, oude kaas, schapenkaas, Roquefort en gorgonzola |
Overig hartig beleg rauwkost*, fruit*, hummus, sandwichspread, avocado*, tahin*, notenpasta*/pindakaas* (100% variant, zonder toegevoegd zout/suiker), ei, groentespread, muhammara* en baba ganoush*, naturel makreel of tonijn uit blik |
Overig hartig beleg Marmite, gerookte zalm, gerookte makreel, lekkerbekje, zoute en zure haring.
|
Zoet beleg Appelstroop*, keukenstroop*, jam, vruchtenhagel, (basterd)suiker, chocoladehagel* of chocopasta* en (gestampte) muisjes
Wees ervan bewust dat zoet broodbeleg (toegevoegde) suikers bevat. |
|
Dranken
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Melk en melkproducten*, frisdrank, limonade, bron- en mineraalwater, vruchtensap*, groentesap*, koffie* en thee
|
Tomatensap en groentesap met toegevoegd zout, ayran (turkse yoghurtdrank), mineraalwater met natrium zoals Vichy |
Soep
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Soep getrokken van vlees, vis, kip of soepbeen. Toegevoegd kan worden: kruiden, specerijen, soepgroenten, bindmiddelen, kruidenbuiltjes en natriumarme producten zoals: natriumarm strooiaroma*, natriumarme Aromat*, natriumarme bouillon of bouillon zonder natrium. |
Bouillonblokjes of –poeder/-zakje met zout, soep-aroma (Maggi), Aromat, Cup-à-soup, Opkikker, noodle soup soep of kant-en-klare soep uit pakje, zakje, blik of glas. |
Kruiden, specerijen en andere smaakmakers
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Azijn Citroensap Gember Verse en/of gedroogde kruiden/specerijen Natriumarme kruidenmixen Kruidenmixen zonder zout |
Alle smaakmakers met toegevoegd zout, zoals: kruidenmixen voor vlees/vis/nasi/pasta, chilipoeder, Maggi, juspoeder, ketjap, ketchup, mosterd, mayonaise, sojasaus, tabasco, gomashio, mixen voor sauzen/maaltijden en kruidenboters.
Tafelzuur, zoals augurken, zilveruitjes en piccalilly.
Let op! wanneer u ook een kaliumbeperking heeft, gebruik dan géén dieetzout (zoals Dieetzout, Lo Salt, Zout Bewust, Jozo Vitaal). Deze producten bevatten veel dieetzout dat kalium bevat.
|
Groente en fruit
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Verse groente en fruit, onbewerkte groente uit de diepvries, fruit uit blik en gedroogd fruit. |
Groente in blik of pot, zuurkool, spinazie a la crème, olijven, piccalilly, zoetzure groente, augurk, atjar tjampoer, en zilveruitjes.
|
Vlees en vleesvervanging
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Vlees Kipfilet, kalkoen, varkenshaas, rosbief, varkensfiletlapje, runderentrecôte, fricandeau, lamsbout, karbonade, biefstuk en gehakt.
Let op! Dit geldt alleen wanneer het vlees ongekruid is. |
Vlees Gemarineerd vlees, gerookt vlees, gekruid vlees, bacon, runder- en slavinken, cordon blue, rookworst, knakworst, hamburger, kip- of varkenssaté met saus, köfte en saucijzen
|
Vleesvervanging Tahoe en tempé naturel, gedroogde peulvruchten*, natriumarme kaas of kaas met minder zout, ei, ongezouten noten*, soja en falafel.
|
Vleesvervanging Kant-en-klare vegetarische producten zoals gehakt, blokjes, worstjes, burgers, schijven en schnitzels, Quorn producten, gewone kaas en peulvruchten uit blik/pot. |
Vis
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Zalm, tonijn, roodbaars, bot, forel, inktvis, kabeljauw, koolvis, schelvis, schol, tong en dergelijke. Vis in blik, naturel bijv. tonijn in water
Let op! Dit geldt alleen wanneer de vis ongekruid/onbewerkt is. |
Gezouten, gerookte (bijv. zalm), gepaneerde vis, bokking, (zure) haring, ansjovis, sardines, paling, lekkerbekje, schaal- en schelpdieren. Vis in blik met saus, bijvoorbeeld haring in tomatensaus.
|
Aardappelen, rijst en pasta
|
Snoep en lekkernijen
Minder zout zit in: |
Veel zout zit in: |
Pepermunt, zuurtjes, kauwgom, waterijs, gedroogde rozijnen* en abrikozen*, dadels*, ongezouten noten*, marshmallows, spekjes, schuimpjes, krenten* en (vruchten)koekjes*.
|
Chips, borrelnootjes, (gevulde) bierworstjes, kaasvlinders, pepsels, toastjes met gezouten kaas als Boursin of Roquefort en frituursnacks zoals bitterballen of kipnuggets.
|
Vind u het lastig om in te schatten of uw zoutgebruik onder 6 gram per dag blijft? Noteer dan af en toe een dag wat en hoeveel u eet en drinkt. Gebruik hiervoor ‘Mijn Eetmeter’ van het Voedingscentrum. Deze is online beschikbaar via de website van het Voedingscentrum of als gratis app te downloaden in de Google Play Store of Apple iTunes store.
Als u 24-uurs urine heeft moeten verzamelen, wordt veelal ook gekeken hoeveel natrium u heeft uit geplast. Dit is een indicatie van de hoeveelheid zout in uw voeding. Ongeveer 100 mmol natrium in 24-uurs urine komt overeen met het gebruik van ±6 gram zout. U kunt de uitslag vinden bij de laboratoriumuitslagen in MijnAmphia.