Gezondheidsvaardigheden hebben invloed op het effectief begrijpen en naleven van medische adviezen en behandelingen. Dit gaat over het vermogen van mensen om gezondheidsinformatie te begrijpen en toe te passen bij het nemen van beslissingen over hun gezondheid. Er wordt met name bij patiënten die cardio thoracale ingrepen ondergaan veel gevraagd van de gezondheidsvaardigheden. Een hoge mate van gezondheidsvaardigheden is essentieel voor succesvolle uitkomsten. Machiel Peters, verpleegkundig specialist in het Hartcentrum, heeft een onderzoek uitgevoerd om het niveau van gezondheidsvaardigheden onder deze patiëntengroep te meten en analyseren: ‘Zowel patiënten als professionals zijn zich niet altijd bewust van de beperkte gezondsheidsvaardigheden. Dit komt onder andere door overschatting en schaamte.’
Negatieve gevolgen
Het ondergaan van cardiothoracale chirurgie (CTC) vraagt veel van de gezondheidsvaardigheden van een patiënten. Het bepaalt het verkrijgen, begrijpen en toepassen van informatie om de gezondheid te behouden of bevorderen. Deze vaardigheden hebben invloed op hoe je omgaat met complicaties en klachten na een CTC. Een patiënt met voldoende vaardigheden begrijpt bijvoorbeeld de voorlichtingsmaterialen beter. Ook kan hierdoor beter worden ingeschat wanneer en bij welke klachten er hulp gezocht moet worden. Of wanneer er adviezen niet worden opgevolgd, kan dit negatieve gevolgen hebben voor de algehele gezondheid en het gebruik van gezondheidsdiensten.
Begrijpen van de taal
In Nederland heeft één op de zes mensen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Van een gesprek met de dokter onthouden patiënten gemiddeld maar 18%. Geef je een folder mee? Dan wordt nog steeds maar 30% onthouden. Dit heeft te maken met het niveau en het begrijpen van de taal. Maar over het niveau van gezondheidsvaardigheden is er weinig bekend. Daarom heeft Machiel eerst gekeken naar wat het niveau van gezondheidsvaardigheden is van de cardiothoracale chirurgiepatiënt.
Patiëntgebonden factoren
‘Aanvullend heb ik onderzocht welke patiëntgebonden factoren invloed hebben op het niveau van gezondsheidsvaardigheden. Door hier inzicht in te krijgen, kan de wijze van voorlichting en begeleiding worden aangepast naar het niveau van de CTC-patiënt. De samenhang met patiëntgebonden factoren maakt het voor ons mogelijk om onvoldoende vaardigheden eerder te herkennen’, aldus Machiel.
Risico op een moeilijk herstel
‘Uit het onderzoek blijkt dat een kwart van de 107 onderzochte CTC-patiënten, onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden bezit. Een aanzienlijk deel van de CTC-patiënten loopt hiermee een risico op een gecompliceerd herstel na de operatie.’ Hoewel het onderzoek waardevolle inzichten biedt, zijn er ook beperkingen. Machiel: ‘Het onderzoek is afhankelijk van de eerlijkheid en het zelfinzicht van de patiënten. Daarnaast werd het onderzoek uitgevoerd in één ziekenhuis, waardoor de resultaten niet voor alle ziekenhuizen gelden.'
Eerder herkennen van gezondheidsvaardigheden
Er zijn geen duidelijke beïnvloedende factoren die naar voren komen. Daarom is het belangrijk om goed na te gaan hoe een patiënt informatie verwerkt. Machiel: ‘Op deze manier kan de CTC-patiënt beter worden voorbereid op wat het ondergaan van en cardiothoracale chirurgie betekent voor de eigen gezondheid. Ook wordt gekeken naar welke invloed de patiënt zelf heeft op het herstel en de complicaties.’
Bijdrage aan betere uitkomsten
Dit onderzoek benadrukt het belang van het verbeteren van gezondheidsvaardigheden bij patiënten die een cardiothoracale operatie ondergaan. Ziekenhuizen kunnen bijvoorbeeld overwegen om extra ondersteuning en educatie aan te bieden aan patiënten met lage gezondheidsvaardigheden. Het uiteindelijke doel is om de communicatie en de zorg voor deze kwetsbare patiëntengroep te verbeteren, wat zal bijdragen aan betere gezondheidsuitkomsten.
