Een deel van de verpleegafdeling Geriatrie is sinds enkele maanden een leer- en innovatieafdeling (LIA). Daardoor werken er nu veel meer collega’s in opleiding. De eerste ervaringen zijn positief. We kijken terug en vooruit met meewerkend teamleidinggevende Dennis Dieleman en praktijkopleiders Patricia Joosen en Stephanie van Lit. Hoe hebben zij de voorbereidingen en de start ervaren? En hoe bevalt het nu? ‘We hebben meer gelegenheid om collega’s in opleiding goed te begeleiden en leren zelf ook nog iedere dag bij.’
Voldoende tijd nemen
Het idee om een LIA te worden leefde al langer. Maar hoe pak je zoiets aan? ‘We hebben samen met de Amphia Academie een concreet plan gemaakt voor onze afdeling. Daarbij hebben we meteen besloten om er voldoende tijd voor te nemen, zodat we ons goed konden voorbereiden. We hebben uitgebreid met ons team gesproken; zij zijn de belangrijkste mensen die achter het idee moeten staan. Samen hebben we besproken wat een LIA inhoudt en welke zorgen er leefden. Wij hebben daarbij vooral uitgelegd hoe een LIA werkt, waarbij we verkeerde ideeën meteen konden weerleggen.’
Een positieve spanning creëren
‘Een LIA betekent bijvoorbeeld niet dat je als verpleegkundige alles aan je collega’s in opleiding moet overlaten en niets meer zelf mag doen. Daar maakten collega’s zich zorgen over, omdat ze hun werk veel te leuk vinden om het helemaal uit handen te geven. Door te vertellen wat een LIA wél is en hoe het wél werkt, creëerden we een positieve spanning om op de nieuwe manier te gaan werken. De Amphia Academie heeft ons daarbij begeleid.’
Klein beginnen en iedereen erin meenemen
‘We hebben er bewust voor gekozen om de LIA niet te groot te maken. We zijn gestart met negen bedden in de dagdienst en twaalf bedden in de avonddienst. De rest van de afdeling blijft een reguliere verpleegafdeling. Daarmee is de overgang al groot genoeg. We gaan nu bijvoorbeeld van zes à zeven collega’s in opleiding per schooljaar naar twintig. Met onze aanpak houden we het voor iedereen behapbaar. We hebben ook de geriaters, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, activiteitentherapeuten en artsen in opleiding meegenomen in onze plannen. Zij krijgen immers ook te maken met verpleegkundigen in opleiding die bijvoorbeeld moeten leren welke informatie over een patiënt belangrijk is om te melden aan de arts die de visites loopt.’
Kijken bij andere LIA’s
‘De afdelingen Interne Geneeskunde, Neurologie en Oncologische Chirurgie gingen ons voor met een LIA. Wij hebben daar een aantal keren mee gekeken en met mensen gesproken om van dichtbij te ervaren hoe dat gaat. Daardoor hebben we een goed beeld gekregen van hoe een LIA werkt en ideeën opgedaan voor onze eigen aanpak. We hebben zo het beste van beide kunnen combineren, bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van een map voor studenten. Een belangrijke les is dat er geen blauwdruk is voor een LIA. Iedere afdeling is anders en kiest een aanpak die daar het beste werkt.’
Beter voorbereiden op de toekomst
‘Op onze LIA werken we met twee coaches op vier of vijf collega’s in opleiding. Verpleegkundigen hebben daardoor meer ruimte om aan het bed te coachen en te sturen richting de oplossing voor een dilemma, waardoor collega’s in opleiding zich er meer in kunnen verdiepen en er meer uithalen. Op een LIA hobbel je niet mee met een ervaren collega, maar ga je zelf aan de slag onder het toeziend oog van die collega. Daardoor leiden we professionals op die beter zijn voorbereid op de toekomst. Bij ons zijn collega’s die in het laatste jaar van de opleiding zitten ook met enige regelmaat coördinator (‘stipdienst’) van het LIA-gedeelte van de afdeling. Zo maken we de stap naar de periode na de diplomering zo klein mogelijk. Gaan werken is geen gooi in het diepe meer, maar op de vertrouwde manier verdergaan met wat je al deed.’
Vooroordelen overwinnen
‘Geriatrie is een ideale afdeling om een LIA te zijn. Door de combinatie van laagcomplexe en hoogcomplexe zorg zijn we geschikt voor iedere collega in opleiding. De tweedejaars richten zich vooral op de basiszorg, de derdejaars op de verpleegkundige vaardigheden en wat complexere casussen en de vierdejaars kunnen oefenen met de hoogcomplexe zorg die onze patiënten nodig hebben. Zij zijn namelijk ernstig ziek, maar gaan vanwege hun hoge leeftijd en medische voorgeschiedenis meestal niet meer naar de IC. Het vooroordeel dat Geriatrie een laagcomplex specialisme is, klopt dus niet en collega’s in opleiding ervaren dit direct. Binnen een paar weken slaat hun beeld volledig om en ervaren ze dat ons specialisme veelzijdiger is dan ze hadden verwacht. Sommigen willen uiteindelijk zelfs liever niet meer weg.’
Goed voor de toekomst
‘We zijn ons ervan bewust dat onze LIA bijdraagt aan de toekomst van de zorg en de toekomst van Amphia in het bijzonder. We bereiden collega’s in opleiding zo goed mogelijk voor op de praktijk, zodat ze hopelijk op onze afdeling of elders binnen het ziekenhuis blijven werken. Daarbij doen we er alles aan om hen goed te begeleiden en het gevoel te geven dat ze welkom zijn. Dat begint al met simpele dingen als een introductiedag, inwerkweken en hun naam prominent op het planbord van de afdeling. Ook nemen we alle tijd voor een goede begeleiding en als een collega in opleiding zich goed ontwikkelt, zetten we als ervaren collega’s steeds een stapje verder achteruit. Als coach kunnen wij een positief verschil maken in iemands toekomst als zorgprofessional.’
Tips voor andere afdelingen
Welke tips hebben Dennis, Patricia en Stephanie voor andere afdelingen die overwegen om een LIA te starten? ‘Als eerste: neem de tijd om deze stap goed voor te bereiden. Praat met andere LIA’s en neem over wat past binnen jouw afdeling. Wij houden nu ook korte lijnen met de Amphia Academie en de andere LIA’s binnen Amphia. Bijvoorbeeld met een maandelijkse LIA-lunch, waarbij we ervaringen en ideeën uitwisselen. Daarnaast hebben we goed contact met de opleiders, Avans Hogeschool en Curio. Een andere tip is: realiseer je dat je allemaal leert. De collega’s in opleiding leren om een goede verpleegkundige te worden en zetten ons vaak aan het denken met hun vragen, waardoor wij er ook iets van op kunnen steken. Als je daarvoor open durft te staan, word je zelf ook een steeds betere zorgprofessional.’
