Richtlijnen zoutbeperkte voeding
U heeft het advies gekregen om goed te letten op de hoeveelheid zout die u dagelijks binnenkrijgt via uw voeding. In deze folder leest u meer over de richtlijnen voor zoutbeperkte voeding: wat, waarom en hoe u hier het beste mee om kunt gaan.
Wat is zout/natrium?
Keukenzout bestaat uit natrium en chloride. Eén gram zout bevat 400 mg natrium en 600 mg chloride.
Het lichaam heeft natrium nodig om te kunnen functioneren:
- Het beïnvloedt de vochtbalans in het lichaam. Hoe meer natrium in het lichaam, hoe meer vocht het lichaam vasthoudt. Daarom krijgt u dorst als u zout heeft gegeten.
- Het speelt een rol bij het doorgeven van prikkels door de zenuwen en het samentrekken van spieren.
Natrium is een mineraal dat van nature in kleine hoeveelheden voorkomt in vrijwel alle voedingsmiddelen, zoals granen, groente en fruit, melk- en melkproducten.
Fabrikanten, de bakker en de slager voegen zout toe aan producten om ze meer smaak te geven en ze langer houdbaar te maken. Brood, kaas, sauzen, soepen en snacks bevatten naar verhouding veel zout. Ook kant-en-klaarmaaltijden bevatten veel zout.
Waarom een zoutbeperkt/natriumbeperkt advies?
Een zoutbeperkt dieet kan om verschillende redenen worden geadviseerd. Bijvoorbeeld bij een verminderde nierfunctie, een hoge bloeddruk, oedeem (vocht vasthouden), hartfalen of een leverfunctiestoornis. Voordelen van minder zout gebruiken zijn: daling van de bloeddruk en betere werking van bloedrukverlagende medicijnen en plaspillen. Ook verkleint u de kans op hart- en vaatziekten en botontkalking.
Hoeveelheid zout
Het algemene advies is om niet meer dan 6 gram zout per dag te eten. 6 gram zout is gelijk 2400 mg natrium (2,4 g natrium) per dag. Bijna alle Nederlanders krijgen meer zout binnen dan het algemene advies. Daarom ervaren veel mensen dit voedingsadvies als een beperking of een dieet. Het wordt ook wel een zoutbeperking, zoutbeperkt dieet, zoutarm dieet of natriumbeperkt dieet genoemd.
Zoutarme producten
In de winkel kunt u zoutarme dieetproducten kopen. Producten met de verpakking: ‘natriumarm’, ‘geen zout toegevoegd’, ‘ongezouten’, ‘bereid zonder zout’ of ‘zonder toevoeging van zout’, kunt u gebruiken.
Let u op bij dieetzouten. Het natrium is bij deze producten is (deels) vervangen door kalium. Te veel kalium kan bij sommige mensen voor problemen zorgen. Vraag aan uw diëtist of arts of dieetzout voor u geschikt is.
Algemene adviezen
- Bereidt de warme maaltijd zonder zout
- Gebruik geen zoute smaakmakers, zoals bouillonblokjes, sambal en ketjap
- Gebruik wel gewoon (normaal gezouten) brood
- Gebruik licht gezouten beleg, bijvoorbeeld kaas met minder zout of zuivelspread
- Gebruik geen tussendoortjes met veel zout, zoals zoutjes en chips, haring, bouillon en instant poedersoep
Hieronder vindt u een overzicht met (per productgroep) producten die weinig of veel zout bevatten.
*Kaliumrijk Soms valt een zoutbeperking samen met een kaliumbeperking. Daarom zijn de kaliumrijke producten aangeduid met een *.
Brood
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Alle soorten brood, beschuit, knäckebröd, crackers, Brinta, ontbijtkoek, krentenbrood en muesli. |
Ragoutbrood, saucijzenbroodje, worstenbroodje, Turks brood, ham-/ kaasbroodje, croissant, foccacia en cornflakes. Let op! Wanneer u ook een kaliumbeperking heeft, gebruik dan geen brood van ‘Becel’ of ‘Blue Band zonder zout’. Deze producten bevatten dieetzout, wat veel kalium levert |
Smeersels
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| (dieet)Halvarine, (dieet)margarine en ongezouten roomboter. |
Gezouten roomboter en kruidenboter Let op! Wanneer u ook een kaliumbeperking heeft, gebruik dan geen Becelboter ‘Pro Active, goed voor de bloeddruk’. Dit bevat dieetzout met veel kalium. |
Beleg
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Vleeswaren Rosbief, carpaccio, fricandeau, lever, rollade, licht gezouten runderrookvlees, casselerrib en tong, smeerleverworst, leverpastei, filet américain, licht gezouten runderrookvlees. |
Vleeswaren Worstsoorten zoals boterhamworst, bacon, cervelaat, spek, rauwe ham, gekookte ham, schouderham, salami, corned beef, kipfilet, kalkoenfilet en runderrookvlees. |
| Kaas Milner met minder zout, Maaslander en Emmentaler kaas, Mon Chou, Hüttenkäse/cottage cheese, verse geitenkaas, mozzarella, Kees kaas, kaas met minder zout/natrium, Philadelphia, smeerkaas 20+. |
Kaas Belegen en oude kaas, Turkse schapenkaas, Roquefort, gewone smeerkaas en Gorgonzola. |
| Overig beleg Appelstroop*, keukenstroop*, jam, vruchtenhagel, (basterd)suiker, chocoladehagel* of chocopasta*, pindakaas*, (gestampte) muisjes, rauwkost en fruit*, hummus, Zonnatura paprika en spicy tomaat spread, sandwichspread, avocado* en tahin. |
Overig beleg Marmite |
Dranken
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: | |
| Melk en melkproducten*, frisdrank, bron- en mineraalwater, vruchten-* of groentesap*, koffie*, thee en alcoholische dranken*. |
|
Soep
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Soep getrokken van vlees, vis, kip of soepbeen. Toegevoegd kan worden: kruiden, specerijen, soepgroenten, bindmiddelen, kruidenbuiltjes en natriumarme producten zoals: natriumarm strooiaroma*, natriumarme Aromat*, natriumarme bouillonblokjes (oa Damhert) of -poeder | Bouillonblokjes of –poeder, soep-aroma (Maggi), Aromat, Cup-à-soup, Opkikker, noodle soup soep of bouillon uit blik, pot of een pakje. |
Kruiden, specerijen en andere smaakmakers
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Verse kruidenGedroogde kruidenKruidenmixen zonder zout |
Kruidenmixen voor vlees/vis/nasi/pasta, chilipoeder, Maggi, juspoeder, ketjap, ketchup, mosterd, mayonaise, mixen voor sauzen en kruidenboters. Let op! wanneer u ook een kaliumbeperking heeft, gebruik dan géén dieetzout (zoals Dieetzout, Lo Salt, Zout Bewust, Jozo Vitaal). Deze producten bevatten veel dieetzout dat kalium bevat. |
Groente en fruit
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Verse groente en fruit, groente uit de diepvries, fruit* uit blik of gedroogd fruit* |
Groente in blik of pot, zuurkool, spinazie a la crème, olijven, piccalilly, zoetzure groente, augurk, atjar tjampoer, en zilveruitjes. |
Vlees (vervanging)
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Vlees Kipfilet, kalkoen, varkenshaas, rosbief, varkensfiletlapje, runderentrecôte, fricandeau, lamsbout, karbonade, biefstuk en gehakt. Let op! Dit geldt alleen wanneer het vlees ongekruid is. |
Vlees
Gemarineerd vlees, gerookt vlees, gekruid vlees, bacon, runder- en slavinken, cordon blue, rookworst, knakworst, hamburger, kip- of varkensaté met saus, köfte en saucijzen. |
| Vleesvervanging Tahoe en Tempé naturel, gedroogde peulvruchten*, kwark*, natriumarme kaas of kaas met minder zout, ei, ongezouten noten*, soja en falafel. |
Vleesvervanging Kant-en-klare vegetarische producten zoals gehakt, blokjes, worstjes, burgers, schijven en schnitzels, Quorn producten, gewone kaas en peulvruchten uit blik/pot. |
Vis
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Zalm, tonijn, roodbaars, bot, forel, inktvis, kabeljauw, koolvis, schelvis, schol, tong en dergelijken. Vis in blik, naturel bijv. tonijn in water | Gezouten, gerookte, gepaneerde vis zoals zalm, bokking, (zure)haring, ansjovis, sardines, paling, lekkerbekje, schaal- en schelpdieren. Vis in blik met saus, bijvoorbeeld haring in tomatensaus |
Aardappelen, rijst en pasta
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
|
Aardappelen*, bataat*, cassave, pasta, rijst, mie/mihoen, bulgur, quinoa, gedroogde peulvruchten* |
Aardappelpuree, aardappelkroket, rösti. |
Snoep en lekkernijen
| Minder zout zit in: | Veel zout zit in: |
| Pepermunt, zuurtjes, kauwgom, waterijs, gedroogde rozijnen*, dadels* en abrikoosjes*, ongezouten nootjes*, marshmellows, spekkies, schuimpjes, krenten* en (vruchten)koekjes*. | Toffees, drop, chips, (gezouten) borrelnootjes, (gevulde) speculaas, bierworstjes, kaasvlinders, pepsels, toastjes met gezouten kaas als Boursin, Brie of Roquefort, Mars, Snickers, Milky way en snacks zoals bitterbal en ander gefrituurd. |
* kaliumrijk
Heeft u nog vragen na het lezen van deze folder, dan kunt u aan uw huisarts of specialist vragen om een verwijzing diëtist.